Dit interview met journalist/schrijver Jeroen van Bergeijk verscheen in het maart-nummer (2020) van MUG Magazine. Het is mijn laatste artikel in MUG gebleken, na bijna veertien jaar hoofdredacteurschap.
Meer nog dan van de werkomstandigheden schrok Jeroen van Bergeijk van de loan shark-mentaliteit bij Wehkamp: klanten worden verleid om tegen schandalig hoge rente (14%) geld te lenen. Zij steken zich daarmee alleen nog maar verder in de schulden. Het postorderbedrijf als dubieuze bank van lening.
Waarom ga je juist bij dat soort bedrijven op onderzoek uit?
“Het gaat mij om de mensen die daar werken. Met Nederland gaat het heel goed, maar lang niet iedereen profiteert van de welvaart. Daar ben ik door gefascineerd, hoe die mensen leven en werken. Ik ben geboeid door banen aan de onderkant, waar werkenden tegen minimale beloning met allerlei eisen en regels te maken krijgen. Mensen weten weinig van die tegenstrijdigheid van extreme controle, beroerde werkomstandigheden en slechte betaling. Ik doe daar verslag van zodat consumenten weten wát zij ook kopen als ze bij Wehkamp of Bol.com bestellen.”
Het zijn vaak arbeidsmigranten, begrijp ik uit jouw reportages. Wat vond je het meest schokkend?
“Het meest schokkend bij Bol.com – en het duurde even voordat ik dat doorhad – was de manier waarop met die arbeidsmigranten wordt omgegaan. Het werk is zo ingericht dat het voor Nederlanders, in elk geval met een gezin, zo goed als onmogelijk is om er te werken. Dat begint al bij de hal, weggestopt op een ver bedrijventerrein zonder openbaar vervoer in de buurt. Absurde, wisselende werktijden, waardoor je nauwelijks aan een gezinsleven of sociaal leven toekomt. Die hele werkcultuur is daardoor aan het ‘ver-Polen’. Het is haast een Pools bedrijf geworden, compleet met Poolse gezagsverhoudingen. Dat geven ze ook gewoon toe. En als je dan naar de omstandigheden kijkt, waaronder die mensen werken en wonen, vaak in vakantieparken waar ze €100,- per week voor een kamertje in een bungalowtje of stacaravan betalen… dat is echt schandalig. Als je als Pool je baan verliest, sta je ook nog meteen op straat. En dat allemaal dankzij onze obsessie met online shoppen, dat je om vijf voor twaalf iets kan bestellen wat je de volgende dag thuis bezorgd krijgt.”
De nieuwe economie heeft een hoge prijs?
“Ja. Er gebeurt van alles achter de schermen, wat wij niet weten.”
Stemt het jou niet cynisch dat klanten van bedrijven als Wehkamp vaak tot dezelfde groep horen als de loonslaven die er werken?
“Met cynisme heb ik niks, maar zeker Wehkamp is een verhaal apart. Zelf koop ik nog wel bij Bol.com, al vind ik dat daar zeker veel moet veranderen. Maar tegen Wehkamp heb ik morele bezwaren, vooral tegen het verdienmodel van mensen bewust de schulden injagen door ze tegen maar liefst 14% rente op afbetaling te laten kopen. Als je, zoals ik, een tijdje bij Wehkamp werkt, krijg je de hele tijd mensen aan de telefoon die zwaar in de problemen zitten. Dan zit je tussen collega’s die het nauwelijks beter hebben en waar de empathie voor die klant aan de telefoon soms ver te zoeken is. Dat gevoel kreeg ik althans. Dat er veel Polen bij Wehkamp en Bol.com werken, draagt ook niet bij tot meer begrip.”
Dus Thierry Baudet zal Bol.com en dat soort bedrijven wel boycotten, denk je niet?
“Haha, dat zul je hem moeten vragen.”
Dat was een bruggetje naar de vraag of de politiek al heeft gereageerd?
“Dat Wehkamp-verhaal lijkt wel wat los te maken. Jasper van Dijk van de SP zei in WNL op Zondag dat er nu een Kamermeerderheid is om de maximaal toegestane rente op leningen van nu nog 14% omlaag te krijgen. Hij verwees daarbij naar mijn artikel. Dat is prachtig nieuws. En de vakbond heeft een artikel uit de Volkskrant naar aanleiding van Bol.com in het Pools laten vertalen. FNV probeert daar nu leden mee te werven in dat distributiecentrum. Dat is best lastig, maar ik zou zeggen ‘als er één plek is waar het zin heeft om vakbondslid te worden dan is het in zo’n distributiecentrum’. Maar ja, de doorstroom is enorm in dat soort bedrijven.”
Jij bent zelf freelancer. Is dat bewust?
“Jazeker. Er zijn mensen die vinden dat ik ook eens over mijn eigen beroepsgroep zou moeten schrijven. Wie weet… misschien een volgend boek.”
De reportage Undercover bij Wehkamp ‘Nóg meer bijlenen? Natuurlijk, mevrouw’ stond in de Volkskrant van zaterdag 15 februari. Binnen bij Bol.com kost bij de betere boekwinkel (en bij Bol.com) €15,- en Uberleven kost €18,99. Boekwinkels zijn vaak nog wel in binnensteden te vinden en een heel enkel dorp of winkelcentrum
Geef een reactie